سرمایه‌گذاران مقیاس‌کوچک: گوسفندی که گرگ را درید!
هفته گذشته ماجرای سهام «گیم استاپ» در بورس وال استریت نیو یورک توجه زیادی را به خود جلب کرد؛ ماجرایی که در کنار جنبه اقتصادی، مسائل اجتماعی هم در آن مطرح بود. به بیان کوتاه آنچه در بورس وال استریت به وقوع پیوست، تودهنی بزرگی بود از سوی مردم به گردانندگان نظام فاسد سرمایه‌داری به سبک آمریکایی-غربی و از طرف دیگر ماجرای گیم استاپ به خوبی خطرات نوسانات غیر قابل پیشبینی بازار سهام از یک سو و از سوی دیگر نفش و نفوذ مخرب شرکت‌های مالی بزرگ در نظام حاکمیتی آمریکا را به نمایش گذاشت. سود سرمایه‌گذاران مقیاس‌کوچک و زیان هنگفتی که بر شرکت‌های بزرگ وال استریت وارد شد، دولت نوپای بایدن را غافلگیر کرد و به هراس انداخت زیرا برای کاخ سفید معلوم نبود که چه عکس‌العملی را از خود نشان دهد و هوای کدام طرف را داشته باشد؛ چرا که اگر در حمایت از سرمایه‌گذاران مقیاس‌کوچک بیانیه صادر می‌کرد خشم و نفرین سرمایه‌داران بزرگ آمریکا را در پی می‌داشت ولی از طرف دیگر اگر به حمایت از سرمایه‌داران بزرگ بر می‌خاست قطعاً در ابتدای کار دولت جدید مردم از آن دلخور می‌شدند. در نتیجه کاخ سفید به این جمله بسنده کرد که وضعیت را تحت نظر داریم و عکس‌العمل چندان مشخصی را نشان نداد. اما برای درک بهتری از این موضوع جالب است به چگونگی شکلگیری ماجرا نگاهی بیندازیم.
از قرار معلوم ماجرا از آنجا شروع شد که اعضای ساب‌ردیت «wallstreetbets» («شرطبندی‌های وال استریت») متوجه فروش استقراضی سهام شرکت گیم استاپ توسط صندوق‌های پوشش ریسک شدند و به این نتیجه رسیدند که این صندوق‌ها انتظار دارند قیمت این سهام کاهش یابد. در این مقطع مفید است تعریفی از فروش استقراضی را به نقل از سایت معتبر سبدگردان هدف ارائه دهیم تا خوانندگان محترم از مفهوم فروش استقراضی آگاهی پیدا کنند:
کلیات الگوی متعارف فروش استقراضی سهام در بورس
الگوی متعارف فروش استقراضی ساز و کاری است که با استفاده از آن سرمایه‌گذار اقدام به قرض سهام و فروش آن در بازار می‌کند با این هدف که در آینده آن سهم را با قیمت پایین‌تری خریداری کرده و بازگرداند. به شخصی که اقدام به قرض دادن سهام می کند،قرض دهندهو به شخصی که اقدام به قرض گرفتن سهام می‌کند،فروشنده استقراضیگفته می‌شود.
(منبع:صندوق سرمایه‌گذاری و سبدهای سرمایه‌گذاری سبدگردان هدف)
اما با وجود سودده بودن این کار، فروش استقراضی کار بی‌خطری نیست. در صورتی که ارزش سهم مورد نظر افزایش پیدا کند آن موقع قرض دهنده مجبور می‌گردد سهم را به قیمت بالاتر از قیمت اولی از فروشنده استقراضی بخرد و لذا این معامله به ضرر قرض دهنده تمام می‌شود؛ یعنی این معامله از حالت برد-برد به حالت برد-باخت تغییر می‌کند. البته میزان ضرر و زیان به تناسب میزان افزایش ارزش سهم بالا و پایین می‌رود و این خطر وجود دارد که اگر قیمت سهم جهش کند، ضرر و زیانی که به قرض دهنده وارد می‌شود نیز جهش خواهد کرد: خطری که در مورد گیم استاپ به واقعیت تبدیل شد.
اعضای ساب‌ردیت «wallstreetbets» وقتی رفتار صندوق‌های پوشش ریسک را تشخیص دادند، فرصت را مغتنم شمردند تا این پیام را به شرکت‌های بزرگ مالی که سال‌هاست زندگی مردم و دغدغه‌های جامعه را به بازی می‌گیرند، برسانند که طاقت مردم طاق شده و با تشویق سرمایه‌گذاران مقیاس‌کوچک به خرید هر چه بیشتر سهام گیم استاپ توانستند ظرف سه روز قیمت هر سهم این شرکت را از ۷۵ دلار به ۴۰۰ دلار برسانند که این افزایش ناگهانی و غیرمترقبه زیان مهمی را به صندوق‌های پوشش ریسک وارد کرد. در نتیجه بسیاری از سرمایه‌گذاران مقیاس‌کوچک سود خوبی را از خرید و فروش این سهام به دست آورده اما از طرف دیگر چندین صندوق پوشش ریسک زیان‌های میلیاردی را متحمل شدند به گونه‌ای که حد اقل یک صندوق پوشش ریسک در پی این امر ورشکسته شد.
عکس‌العمل دولت آمریکا از اختلاف نظرهای بنیادی در میان دست‌اندرکاران حکومت این کشور حاکی است. بعضی از دولتمردان واشنگتن خواستار وضع مقررات محدودکننده فعالیت سرمایه‌گذاران مقیاس‌کوچک در بورس شدند تا از منافع شرکت‌های مالی بزرگ وال استریت حفاظت شود؛ این در حالی است که برخی دیگر معتقدند که وضع مقرراتی از این دست چیزی جز دزویر و ریاکاری نیست که در عمل به این معناست که شرکت‌های مالی بزرگ آزادند تا با اقتصاد آمریکا بازی کنند و سودهای قمار را به جیب بریزند اما زیان‌ها را دولت و مردم آمریکا پوشش می‌دهند!
از قرار معلوم اعضای wallstreetbets از قدرتی که دارند آگاه شده و اکنون به دنبال اهداف تازه‌ای هستند که به نظر می‌رسد شرکت سینمایی ای ام سی آمریکا را الآن نشانه رفته‌اند، این در حالی است که وال استریت که سالیان سال است با بی‌اعتنایی محض از تظاهرات و اعتراضات مردمی عبور کرده الآن در معرض خطر شکست به دست همان مردمی قرار گرفته است که خیلی وقت است به آنها ظلم می‌کند.
مشکلات ریزش و جهش بورس به ایران منحصر نبوده و ربط چندانی هم به قوانین و قوای اجرایی و قانون‌گذاری کشور نداشته بلکه ماهیت هر بازار سهام نوسانی است. همانطور که در نوشته‌های پیشین هم عارض شده‌ایم، فعالیت در بورس دقیقاً به مثابه قمار است. ختم کلام پولی را که در روزمره به آن احتیاج دارید، وسط میز قمار نریزید، اما این قاعده نه تنها برای مردم عادی، بلکه برای شرکت‌های بزرگ هم صدق می‌کند.
