قرن نو مبارک
«علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد / دریغ سود ندارد چو رفت کار از دست»
در سال پایانی قرن چهردهم هجری شمسی چه بر سر اقتصاد ایران آمد و در سال آغازین قرن پانزدهیم از این اقتصاد بحران‌زده چه توقعاتی می‌توان داشت؟ هر ساله از همین نوع سوالات در فضای رسانه‌ای و مجازی دیده می‌شود ولی در بیشتر موارد پیشبینی‌هایی که ارائه می‌شود ارزش چندانی نداشته و بسیاری اوقات نادرست از آب در می‌آیند چرا که تحولات اقتصادی عمدتاً زمانبندی مشخصی ندارد و تحولات فروردین هر سال، ادامۀ روند تحولاتی است که در اسفند سال قبل در حال شکلگیری بودند. اما این به این معنا نیست که آینده‌نگری، کاری کاملاً بی‌فایده است، به خصوص وقتی مرور واقع‌بینانه اتفاقات و رخدادهای سال گذشته را مبنای آینده‌نگری سال پیش رو قرار می‌دهیم؛ پیشبینی و آینده‌نگری تنها زمانی مفید است که بناست از طریق آن به راه حل‌های مشکلات موجود برای پیشگیری از مشکلات احتمالی آتی دست یافت.
از آنجا که تغییر مسیر تحولات اقتصادی و سیاسی کشور در اختیار بنده نیست به ارائه فهرستی از موضوعاتی بسنده می‌کنم که در ایام تعطیل بد نیست مسئولان دولتی و غیردولتی به آنها بیندیشند بلکه در سال جدید هر چه زودتر گره‌ای از مشکلات مردم را بگاشیند.
۱ – تعامل یا تقابل با غرب
تا مادامی که بر سر مذاکره کردن یا نکردن با آمریکا ابهام وجود داشته باشد، نمی‌توان قال قضیه نوسانی بودن بازار سهام و قیمت کالاهای اساسی را کند زیرا چه بخواهیم و چه ناخواهیم، گره‌گشایی از بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور به شدت به این امر وابسته است. بنا بر این لازم است مجلس و دولت و سپاه، جوسازی و سیاسی‌بازی را کنار گذاشته و مصلحت مردم را اولویت قرار داده و به اجماع رسیده و یک بار برای همیشه تکلیف روابط ایران با کشورهای غربی را روشن کنند.
۲ – فساد
وجود فساد اقتصادی در ایران بر هیچ کس پنهان نیست و همانطور که از تواریخ بر می‌آید فساد اقتصادی از پدیده‌هایی است که از دیرباز مردم ایران را می‌رنجاند و هرچند با پیروزی انقلاب اسلامی امید آن می‌رفت که مردم ایران از ساختارهای فسادزا و مخرب نظام سلطه رهایی یابند در عمل و به ویژه پس از پایان جنگ تحمیلی، فساد و سودجویی بر آرمان‌های پاک انقلابی غالب شد. اما با تشدید مشکلات معیشتی مردم بر اثر تحریم‌های ظالمانه آمریکا در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ پدیده فساد مسئولان و نزدیکانشان که تقریباً امری پیش پا افتاده و معمولی می‌نمود، بیش از پیش سبب خشم مردم شد ولی در عین حال بیش از پیش ریشه دواند و مردم هم بیش از پیش به ستوه آمدند. در همین آغاز قرن پانزدهم باید دستگاه‌های اجرایی و قضایی و نظامی و… عزم و جزم جدی بکنند تا این پدیده شوم از جامعه و اقتصاد کشور ریشه‌کن شود. باید دولت و نظام و اقتصاد کشور در خدمت مردم باشند و نه بر عکس.
۳ – دولت‌های موازی
از بزرگترین و البته هزینه‌بارترین مشکلات عرصه‌های سیاسی و اقتصادی کشور می‌توان به دولت‌های موازی اشاره کرد. ما در ایران عملاً با دو دولت سر و کار داریم؛ اولی دولت منتخب مردم است که طبق قانون اساسی می‌بایست اکثر اهرم‌های اقتصاد کشور در اختیار آن باشد، و دومی سپاه پاسداران است که مردم در انتصابات این نهاد نظامی-اقتصادی-سیاسی هیچ نقشی ندارند. در حال حاضر هم دولت منتخب مردم (توجه شود که پذیرفتن این امر که دولت روحانی، با رای مردم سر کار آمد و ماند، لزوماً به این معنی نیست که همه تصمیمات آن را قبول داشته باشیم…) آزادی عمل بسیاری کمی دارد چرا که دولت دومی، یعنی سپاه پاسداران، چه به صورت مستقیم و چه به واسطه هواداران خود در مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان و مجمع تشخصی مصلحت نظام و… مدام برای دولت منتخب خط و نشان می‌کشد و هرگاه احساس کرد سیاستی به نفعش نیست چوب لای چرخ دولت می‌گذارد تا ذره‌ای از قدرت عظیمش کاسته نشود.
۴ – قیمت‌گذاری دستوری
قیمت‌گذاری دستوری هیچ دردی از دردهای متعدد مردم را نه تنها علاج نمی‌کند بلکه چندچندان هم کرده است.
۵ – انحصار اقتصادی سپاه پاسداران
در چهار دهه اخیر سپاه پاسداران رفته رفته سهم خود از اقتصاد رسمی و غیررسمی کشور را بزرگتر و بزرگتر کرده و امروزه از بزرگترین نهادهای اقتصادی ایران به حساب می‌آید. از جمله حوزه‌های فعالیت اقتصادی سپاه بخش ساختمان و عمران است که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) بزرگترین قراردادهای این بخش را از آن خود می‌کند و لذا مجال رشد را به بخش خصوصی نمی‌دهد؛ و در عین حال مدعی می‌شود که فقط در پروژه‌هایی ورود می‌کند که بخش خصوصی از پس آنها بر نمی‌آید. از آنجا که بخش خصوصی پررونق مبنای اقتصاد پویا و لذا از ملزومات رفاه مردم به شمار می‌رود، انحصار اقتصادی موجود جز منافع اقتصادی سپاه، منافع هیچ شخص حقیقی یا حقوقی دیگری را تامین نمی‌کند. در همین ارتباط هم گفتنی است که با توجه به پیامدهای فاجعه‌آمیز انحصار اقتصادی سپاه، معلوم نیست که در صورت پیروز شدن کاندیدایی نظامی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ چه بلایی بر سر مردم این مرز و بوم می‌آید.
آنچه گفته شد صرفاً گلچینی بود از بزرگترین و شاید بتوانیم بگوییم حادترین مشکلات اقتصادی کشور و البته در کنار آنها مشکلات فراوان دیگری هم وجود دارد که نیاز مبرم به رسیدگی به آنها روز به روز ملموستر می‌شود، از جمله قیمت مسکن و بازار سهام و بازار ارز و خودرو و… اما به نظر می‌رسد بسیاری از این مشکلات ناشی از بی‌عدالتی و فقدان شفافیت و مسئولیت‌ناپذیری مسئولان است که ناگفته پیداست که اینها هم از یک جا شرچشمه می‌گیرد: کنترل و چپاول سپاه پاسداران از منابع طبیعی و مالی و انسانی کشور. به عبارت دیگر، اگر سپاه پاسداران از چرخه‌های درهم‌تنیدۀ سیاست و اقتصاد حذف شود، اقتصاد و معیشت مردم وضع مطلوبتری پیدا می‌کند.
یقین دارم که مردم بردبار و با استعداد ایران آماده‌اند تا اگر عده‌ای سنگ از میان راه برداشته شود به بهترین شکل به کار بازسازی اقتصاد کشور و ارتقای سطح زندگی هموطنان خود بپردازند؛ فقط اراده‌ای از «بالا» نیاز است. آرزویم برای سال و قرن آینده، ایرانی است آباد و آزاد با اقتصادی پررونق و پویا و اشتغال‌آفرینی بالا و رفاه و سلامت برای کشور و هموطنان عزیزم است و از خدا می‌خواهم که این آرزو و آرزوی دیگری که پایان بحران کرونا در جهان است را برآورده سازد.
پیشاپیش از طرف خود و تیم میفا.نیوز سال نو را خدمت تمامی خوانندگان گرامی تبریک می‌گوییم و امیدواریم که در سال ۱۴۰۰ بتوانیم بیشتر و بهتر به مردم عزیز کشورمان ایران خدمت کنیم.
نوروزتان پیروز.
