ب و برق و گاز مجانی، نقطه آغاز قرارداد اجتماعی جدید حکومت با شهروندان؟
اواسط آذر ماه حسن روحانی، رییس جمهوری اسلامی ایران از طرح آب و برق و گاز مجانی پرده برداشت و این طرح را «از افتخارات این دولت» توصیف کرد. البته این طرح در واقع تحقق وعده‌ای است که اولین دولت پس از پیروزی انقلاب اسلامی در مورخ ۷ اسفند ۱۳۵۷ داده بود که بر اساس آن قرار بود آب و برق برای کم‌درآمدها مجانی شود، وعده‌ای که به دلایل مختلف هرگز تحقق نیافت و کم کم به فراموشی سپرده شد. با توجه به شرایط اقتصادی و اوضاع وخیم معیشتی که این روزها بر کشور حاکم است، طرح دولت روحانی حدوداً یک سوم جمعیت ایران را مشمول خواهد شد. بالاخره دولت تدبیر و امید در روزهای پایانی حیاتش تدبیری کرده که کورسوی امیدی را برای اقشار کم‌درآمد باز می‌کند؛ ایکاش همه دستگاه‌های مسئول نسبت به بحران‌های دوگانه کرونا و تحریم‌های بین‌المللی به همین خوبی گره‌گشایی کنند! بارها در محافل مختلف گفته شده است که چیزی که کشور ما از آن رنج می‌برد کمبود منابع نیست بلکه عدم مدیریت درست منابع.
اجرای آب و برق و گاز مجانی در دنیا بی‌سابقه نیست. جمهوری ترکمنستان نیز بیست سال حامل‌های انرژی را به صورت مجانی در اختیار مردم آن کشور می‌گذاشت که این وضعیت در سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۷م) پایان یافت. بنا بر تجربه این کشور همجوار هم باید گفت که این سوبسید در کنار اثرات مثبت آن، عواقب ناخوشایندی را هم در پی داشت زیرا این سوبسید به گسترش پدیده مصرف افراطی منابع منجر شد چراکه ترکمنستانی‌ها لزومی نمی‌دیدند که شیر آب را ببندند یا شعله گاز را خاموش کنند. در نهایت حکومت ترکمنستان برای مقابله با این رفتار ناپسند مجبور شد سقف مصرف مجانی حامل‌های انرژی را تعیین و اعمال کند. به نظر می‌رسد در مورد ایران هم از ابتدای اجرای این طرح بهتر است دولت سقف مصرف مجانی را تعیین کند وگرنه باید منتظر مشکلاتی باشیم مشابه آنچه در ترکمنستان تجربه شد.
در مورد ترکمنستان هم گفتنی است که چین، بزرگترین مشتری گاز طبیعی جمهوری ترکمنستان است ولی با این حال هیچ سودی از این تجارت همچنان روانه خزانه دولت ترکمنستان نشده است زیرا که بخش ترکمنستانی خط لوله گاز آسیای مرکزی-چین با وام هنگفت از پکن احداث شد و دولت ترکمنستان هنوز موفق به بازپرداخت این بدهی سنگین نشده است. البته این نوع دیپلوماسی بدهی به سبک چینی در بسیاری کشورها مشاعده شده که امید است حکومت ایران از تجربه این کشورها عبرت بگیرد.
در هر صورت طرح آب و برق و گاز مجانی گام مهم هرچند کوچک در راستای رسیدگی به مشکلات معیشتی مردم است. نکته حائز اهمیت اینکه این طرح هیچ وابستگی به عوامل خارجی ندارد و لذا می‌توان گفت که اجرای آن با دستور رهبری مبنی بر خودکفایی و اتکا به توان داخلی همسو است. وضعیت کنونی یادآور بحران اقتصادی کوبا پس از فروپاشی شوروی است که آن زمان کشور کوبا برای تامین غلات مورد نیاز خود به واردات از شوروی وابستگی کمابیش صددرصدی داشت؛ به همین دلیل هنگامی که شوروی از هم پاشید حکومت کوبا مجبور شد ظرف مدت بسیار کوتاهی برنامه‌ای را تهیه کند تا از قحطی شدید و گرسنگی گسترده در کشور جلوگیری شود. آن زمان کوبا همانند ایران امروز تحت فشار شدید و تحریم‌های کمرشکن آمریکا قرار داشت و از جامعه بین‌المللی نیز تا حد زیادی طرد و منزوی شده بود اما با این وجود حکومت کوبا ایستادگی کرده و تسلیم نشد و با راه‌اندازی انقلاب کشاورزی، توانست کشور کوبا را به جایی برساند که امروزی از خودکفاترین کشورهای جهان به حساب می‌آید. علاوه بر این، امکانات مالی محدود حکومت کوبا سبب شد تا به ناچار کودهای غیرارگانیک و شیمیایی از چرخه تولید محصولات کشاورزی و غذایی کوبا حذف شود که بدین علت کوبا الآن در جدول تولید سرانه محصولات ارگانیک صدرنشین است.
کشور ایران از منابع طبیعی بی‌بهره نیست و از زمین‌های کشاورزی پهناور و وسیعی هم برخوردار است. بنا بر این لازم است حکومت جمهوری اسلامی روش‌های فعلی خود را کنار گذاشته و به روش‌های حکومت کوبا روی آورده تا با چاره‌اندیشی خلاقانه از مشکلات موجود کشور عبور کنیم. «از ما حرکت، از خدا برکت».
بیشتر بخوانید:
زنجیر طلایی باز همان زنجیر است
چین با جمهوری اسلامی پاکستان چه کرد؟
چین از مالدیو چه می‌خواهد؟
افزایش صادرات گاز به ترکیه و عراق: در همیشه به یک پاشنه نمی‌گردد
چگونه سری‌لانکا به دام چین افتاد؟
