آیا مذاکرات برجام آمریکا و ایران در آستانه احیا هستند؟
روز ۳۱ خردادماه، علی باقری‌کنی، رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران، توییت کرد که «جلسه‌ای جدی و سازنده با انریکه مورا در دوحه داشتم. در مورد طیفی از موضوعات از جمله مذاکرات رفع تحریم‌ها به بحث و تبادل نظر پرداختیم.»
در ضمن، مصطفی سلیم در مقاله‌ای که در سایت خبرگزاری سی ان ان منتشر شد نوشت «به نظر می‌رسد که اراده برای مذاکرات احیای برجام سیر صعودی طی می‌کند و یک منبع دیپلماتیک به این خبرگزاری گفت که موضوعات اصلی مذاکرات این اتحادیه اروپا و ایران مسائل کلیدی شامل سطوح غنی سازی اورانیم و همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بودند.»
با وجود اینکه گزارش‌ها حاکی از این است که یک فضای مثبت بر مذارکات مذکور حاکم است، یک خبرگزاری آمریکایی ادعا کرده که نمایندگان حزب جمهوری خواه کنگره آمریکا قصد دارند مقامات عالی رتبه دولت بایدن را راجع به تلاش‌های پنهان خود برای احیای برجام و آزادسازی میلیاردها دلار ایران مورد سوال قرار دهند.
منافع هسته‌ای ایران نباید بازهم قربانی روسیه شود
این در حالی است که پیرامون اینکه توافقی بین ایران و آمریکا حاصل خواهد شد یا نه، هنوز هاله‌ای از ابهام وجود دارد؛ حشمت‌الله فلاحت پیشه، تحلیلگر امور سیاسی و نماینده پیشین مجلس، درباره هدف فعلی مذاکرات گفته که برجام به حالت نزدیک کُما رفته و زمانی برای تشکیل برجام به پایان کار خود رسیده است زیراکه بیشترین شرایط برجام نمی‌توانند اجرا شوند - یعنی فرمان اجرایی که تا یک سال پیش دارای اهمیت بود، حالا تحت الشعاع فشار افکار عمومی در رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا قرار گرفته و مقصود خود را از دست داده است.
نکته جالب این است که هم کنگره آمریکا و هم مجلس ایران نسبت به وضعیت فعلی قوانینی را وضع کرده‌اند. برای مثال، متمم‌هایی که بعد از توافق برجام توسط کنگره آمریکا به تصویب رسیدند به دولت بایدن فشار مضاعف وارد کردند و از طرف دیگر، قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» توسط شورای اسلامی تصویب شد اما در عین حال دولت موضع خاصی در این باره اتخاذ نکرده است.
رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم ادامه داد: «آمریکایی‌ها به این دلیل به دنبال توافقی نانوشته با ایران هستند که موضوع ایران و دیگر مسائل سیاست خارجی آمریکا تحت الشعاع سه موضوع اوکراین، تضعیف راهبردی روسیه و رقابت هژمونیک با چین است. بنابراین آمریکا ترجیح می‌دهد مساله رابطه با ایران را مدیریت کند که لزوماً به معنی حل اختلاف نیست.»
یکی ار مهم‌ترین امتیازات، تضمین امنیت برنامه هسته‌ای ایران است و با توجه به موضع‌گیری‌های سابق مجلس نسبت به تحولات برجامی، وی گفت «در مجلس هفتم، هشتم و دهم، که در آن هم حضور داشتم، مجلس بیاینه‌ها در شرایطی که مذاکرات صورت می‌گرفتند یا رفتارهای درباره موضوعات هسته‌ای ایران شکل می‌گرفت، اعلام می‌کرد.»
وی تاکید کرد «ایران باید در هرگونه مذاکره با آمریکا، مخصوصاً درمورد مسائل هسته‌ای، طبعیت جدایی تعریف کند تا دچار نوسان نشود. متاسفانه تقریباً دو سال پیش منافع هسته‌ای ایران قربانی جنگ اوکراین شد و حالا مذاکره کنندگان ما باید یک طبعیت جدایی را تعریف کنند تا بازهم منافع هسته‌ای ایران قربانی روسیه نشود.»
مذاکرات پشت پرده
حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر اقتصادی ، درباره تکذیب گاه و بی‌گاه مذاکرات پشت پرده گفت «موج شدید تکذیب‌های طرفین می‌تواند به ماه‌های قبل نسبت داده بشود. مخصوصاً زمانی که وزیر امور خارجه کشور اعلام کرد که مذاکرات پشت پرده در جریان هستند اما مقامات آمریکا این ادعا را اکیداً تکذیب کردند اما چندی بعد، مشخص شد که در حقیقت مذاکرات صورت گرفته بودند.»
اکنون به نظر می‌رسد که ایران و آمریکا به نتیجه رسیده اند که باید با همدیگر مذاکره کنند. ایران به خوبی می‌داند که بدون مذاکرات، تحریم‌ها برداشته نخواهند شد و همچنین، آمریکا متوجه شده که با وجود اینکه تحریم‌ها فشار اقتصادی شدید به ایران وارد می‌کنند اما عملاً از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران جلوگیری نکرده است.
وی افزود که «من بر این باورم که نهایتاً این مذاکرات با مشکلات مقابل خواهند شد و بهترین و سریع‌ترین راه حل آن، مذاکرات روبرویی است اما متاسفانه دشمنی بعضی از گروه‌ها مشکلات زیادی برای پیشرفت مذاکرات مستقیمی به وجود آورده است.»
بهشتی‌پور هم گفت که «نظرات منفی نمایندگان کنگره آمریکا نتیجه کار لابی اسرائیل است. مخالفان برجام در احزاب جمهوری خواه و دموکرات وجود دارند و این پدیده، مساله حزبی و جناحی نیست. رئیس جمهور آمریکا این اختیار را دارد تا برجام را اجرا کند حتی در صورتی که کنگره آن را نخواهد و مگر اینکه کنگره اقدام رئیس جمهور را وتو کند که آن هم روند پیچیده و طولانی است و با توجه به اینکه سال آینده انتخابات ریاست جمهوری، سنا و خانه نمایندگان برگزار می‌شود احتمال وتو توسط کنگره کم است.» گفته می‌شود که آمریکا در پی یک توافق «برجام پلاس» است و علاوه بر مساله برنامه هسته‌ای، آمریکا می‌خواهد مسائل بی ثباتی در خاورمیانه، قدرت موشکی ایران، سپاه پاسداران و نقض حقوق بشر در ایران نیز در هرگونه توافق احتمالی لحاظ شود.
